Quauquas pensadas suu compte deu més de Heurèr

Adishatz !

Que soi plan urós de'vs har drin de companhia dab las meas naveras cronicas sus País e qu'espèri que passaram quauques bons pausòts amassas.

Uei, per començar, ne se v'a pas escapat qu'èm au més de Heurèr. E donc, que voi díser causòtas suu compte deu dusau més de l'an. Per estar lo mei brac Heurèr qu'ei lo mei complicat de prononciar deu calendari gascon, b'at saben los mens ancians eslhèves. E las varientas hrevèr, herevèr e hiurèr qui s'encontran capvath Gasconha ne son pas mei aisidas.

Heurèr qu'ei gessit deu més latin Februarius, derivat deu vèrb Februare qui vòu díser "purificar." E qu'ei interessent de notar qu'existiva dens l'ancian calendari roman un dia consacrat a un rituau mentavut Februa, lo 15 de Heurèr.

Suu plan istoric lo més de Genèr e lo de Heurèr que serén estats hornits au calendari roman sonque de cap a 713 après JC peu rei de Roma Numa Pompilius.

Per çò de la longor lo més de Heurèr que compta 28 dias e 29 los ans bisèsts despuish l'adopcion deu calendari Julian per Cesar en 46 Abans JC.

Segon ua legenda l'emperaire Auguste qu'averé hornit au més d'Aost un dia panat au de Heurèr de tau mòde que lo son més comptère autan de dias com lo deu son davancèr.

A noste, Heurèr qu'ei lo darrèr més de l'ivèrn meteorologic e qu'arcab uas datas de compte har dens lo calendari liturgic entaus credents. Lo 2, qu'ei lo dia de presentacion deu senhor au temple, mes tà la màger part deu monde qu'ei Candelèra ont s'i hè crèspas. Lo Dimarç lardèr, lo Dimèrç cierós e Quaresma qui s'escaden sovent en Heurèr mes pas tostemps, que son tanben datas ont la tradicion religiosa e s'acòrda au mei har dab los ritis pagans autorn de la lutz qui prava e de la vita qui torna. Que son los carnavaus segur, mes tanben totas las legendas pireneanas autorn deu desvelh e de la desentutada de l'ors.

Tà clavar aquera purmèra cronica que horneishi qu'existeishen en gascon un sarròt de mots e de vèrbs entà caracterizar un ordi de temps qui vòlen especific deu més de heurèr. Heurejar o Heurerejar qui vòu díser har un temps de Heurèr. E lo men gran-pair que m'avè ensenhat un vielh mot de Salias, Heurèris, qui s'arrevira per "temps de Heurèr". Sonque tres més deu calendari gascon e gaudeishen d'aqueras favors, Heurèr, Març e Novème. Mustra de l'arrespècte e de la cranhença qui lo dusau més de l'an e inspirava aus nostes paisans d'un còp èra suu plan meteorologic. Mes aciu qu'avem mestior entà un dusau batent. En atendent que'vs desiri ua bona continuacion a l'escot deus programas de Radiò País.

Adishatz e hètz beròi !