Adishatz,

Segon uns puristas, au briu deus ans lo monde que's brembarén sonque los noms deus vencedors de las corsas e a las totas, deus segonds mei prunhècs, com Poulidor deu temps de Anquetil. Segur, tad eths com tà hera de contemporanèus, sonque la resulta qu'ei de compte har en un monde qui arreduseish mei anar mei la vita a ua competicion e l'uman a ua maquina programada tà servir, vèncer se lo cas ei, shens mautar ni pausar, dinc a la darrèra alet.

Per escadença lo ciclisme e lo Tour que son shensqu'ua disciplina e ua corsa brutas e eishugas, e se lo gran public e s'apassiona tà l'epopèia tres setmanas de hiu, au delà deus expleits e de las ajustas de Vingegaard e de Pogacar, qu'ei tanben mercés a corredors de carn, d'òs e de sentits com Thibaut Pinot o Romain Bardet.

Pinot, qui's prenerà la retrèita a l'abòr, acostumat a las dètz purmèras plaças deu classament generau deus grans "Torns", garrapaire de purmèra e vencedor d'uas classicas de renom com lo Torn de Lombardia, qu'èra un corredor deus bons e mei qu'un corredor, l'ua de las figuras mei estacantas deu demiei esportiu francés un quinzenat d'ans hè, permor de la soa subersensibiltat mes tanben permor n'esitava pas a har en davant lo son pensar e a s'engatjar com ciutadan.

Aqueth catlat de la guèina atipica quan passava las montanhas que m'averà tirat quate lagremas dus còps davant la tele. Lo purmèr qu'èra quan abandonè en 2019, aterrat per la blaçadura la mei pega que sia tà un cicliste professionau. Aqueste an qu'èra lo mei hòrt, qu'avè bèrament trimfat deus adversaris en passant las Pireneas e quan la corsa e acodiva los Aups, tots los paramètres que semblavan conjugà's per ua victòria finau tan meritada en Paris. E puish la guinha, un truc de mau au cadre de la bicicleta en pujant un pòrt, ua lesion qui's hè pregar tà guarir, ua dolor qui creish au briu deus dias e, a tot jamei, un destin deishat au ras deu hèit... E lo dusau qu'estó aqueth dissabte 22 de julh, au parat de la tirada vosjiana au Markstein, teatre de la soa ultima davantejada eroïca au miei deus suportaires e amics enribanats a milèrs contra lo camin... Pròva que l'amistat e l'estima deu public ne son pas forçadament indexadas au palmarés d'un corredor.

Lo "Tour" deus francés...

La davantajada fantastica e la mauescaduda de Pinot a quauques quilomètres de l'arribada au Markstein, ganhat peus miaires deu classament generau qui ne's volèn pas mancar lo darrèr parat de har a la picahèrra abans la sempitèrna halada en Paris, que cad non pòt miélher tà resumir la copia deus corredors francés deu Tour, augan. Volença, devoament shens dèca au servici deu miaire de l'equipa e tanben eroïsme cap aus trucs de mau e a la sofrença, com Adrien Petit qui arribè aus Camps Elisèus contra ua blaçadura de las lèdas au sortit deu Massis Centrau.

E totun, au tistèth que se'n manca hèra. Urosament lo Victòr qu'at hasó (Victor Lafay), tanlèu la dusau tirada en Sent Sebastian. Senon la pagina de las victòrias francèsas que's demorava blanca. N'estó pas manca de voler. Quasi tot dia que vedom francés a davantejar. Sonqu'a cada còp lo shuc que'us manquè tà seguir los autes davantalèrs dinc a la linha d'arribada o resistir au tornar deu peloton miat peus halaires aganits. B'at cau precisar, lo Julian Alaphilippe, màger animator francés d'aquera edicion, corredor volentós e eficient a l'acostumat, ne sabó pas abutir aqueste còp. S'ei permor d'aver gahat la baishada au-darrèr d'aver passat los 30 o de non pas jamei s'estar arremetut au plen de la soa tarribla caduda de 2022... Sonque e sia la resulta d'ua preparacion contrariada a la prima... Las corsas qui demoran augan e mei enqüèra l'anar de las sasons qui arriban qu'enclariràn lhèu drin los nostes dobtes e interrogacions.

Suu plan deu classament generau tanben aqueth Tour deus francés que ns'a bèth drin deishats dab la hami au vente. Per aver melhorat pro a la corsa au temps, David Gaudu, lo purmèr, que's classa navau. Que's perd cinc plaças au par de l'an passat e sustot que se'n ved enqüèra tròp tà's poder mesurar dab los pretendents a la victòria finau a las pujadas. Segur, a mensh de 27 ans, que'u demora ua bèra largança tà avançar e dab las soas qualitats que'm sembla pro gran tà pujar suu pòdium, mes tà ganhar, çò qui'u soheiti de tot còr, que serà unhaute cantar... Sustot qui ei mei annat au par de Vingegaard, Pogacar, Evenepoel, e de Rodriguez, joen corredor espanhòu qui nasejè drin. Lo Guillaume Martin, dètzau, e lo Thibaut Pinot, onzau, que completan las plaças d'aunor, per çò deus francés.

Au sortit d'aqueth Tour, la situacion deu ciclisme exagonau n'ei pas tròp lusenta. Lhevat Gaudu e Lafay (qui sembla sustot hèit entà ganhar tiradas,) tots los corredors susdits, ausquaus cau hornir Romain Bardet, qui abandonè pr'amor de càder, e Warren Barguil, que son arribats aus 30 o que'us an passats. Davant aqueth estament que soi plan entorteligat a l'idea de har en davant un nom tà assegurar la relhèva deu ciclisme francés au classament generau deus grans torns de las annadas a viéner. Despuish Bernard Hinault que vivèm segon cicles e corbas d'un bon detzenat d'ans qui portavan generacions de corredors francés au purmèr plan deu cerquit mondiau shens jamei pr'aquò arribar a ganhar un Giro, un Tour o ua Vuelta. Charly Mottet, Jean François Bernard, Luc Leblanc, Richard Virenque, Christophe Moreau, Romain Bardet... D'ua cèrta faiçon lo destin deishat au ras deu hèit de Thibaut Pinot qu'ei sonque la reconduccion possada dinc a l'extrème deu caminament de tot cicliste francés d'endom mei de 35 ans a... Sonqu'au-darrèr de David Gaudu, lo o los futurs sparring partners francés de la shamarreta jauna que's hèn drin demorar...

Tà's tirar de las questions, los ancians corredors, los directors de las equipas francesas, los qui tribalhan adara dab los mediàs e ua tropa de seguidors que hèn tostemps en davant los quites arguments boharròcs : que seré permor de la mondializacion deu ciclisme, de la mestior e deus metòdes de deteccion, apuish de formacion e de preparacion tostemps en punta de las equipas estranjèras. A la mea idea aquò n'abasta pas ad explicar perqué lo ciclisme francés n'amainadè pas mei nat corredor vencedor deu Tour despuish Bernard Hinault quan los sons cosins espanhòus e italians n'amainadèn mantun (Delgado, Indurain, Contador, Pereiro Sio, Sastre, Pantani, Nibali.)

Vingegaard qu'a trucat hòrt.

E besonh, que i son shensque los tribulòcis deus corredors francés tà tiéner los amators tres setmanas de hiu. Un navèth batent deu duèl enter Jonas Vingegaard e Tadej Pogacar que s'auburava au-darrèr d'ua edicion de 2022 apassionanta sus aqueth plan. E que podem saludar aus organizators deu Tour qui avèn bèrament afavorit un tau scenariò en estremant au mei har las tiradas de plana, autan longas com avegivas permor d'estar quasi tostemps devoludas a las equipas de halaires.

Duèl que i avó. E qu'anè au delà de las ajustas de l'an passat. Duas bonas setmanas ras e ras, l'escart enter los dus joens campions s'arredusint a mensh de 10 segondas a fin e a mesura qui Pogacar, distanciat a la tirada de la Maria-Blanca e de Laruntz mes tostemps d'ataca, e parrotejava temps. De tau mòde qu'un sarròt de seguidors e s'esmaginavan l'esloven que's prenore la shamarreta jauna a la corsa au temps de Combloux.

Dab hòrça laudar la volença e lo coratge de Pogacar, que ns'a lhèu drin escapat la capablor de resisténcia fisica e mentau de Vingegaard, òr la resulta d'aqueste Tour e la soa avança mei que doblada suu dusau non deishan pas nat dobte sus aqueth punt. Lo danés n'a pas avut paur d'atacar a la pujada de la Maria-Blanca e que s'a defenuda hòrt intelligentament la shamarreta jauna dinc ad aquera corsa au temps fatidica, deishant-se distanciar de quauques mètres per l'adversari a las pujadas finaus tà empassar l'ataca apuish atrapant-lo abans l'arribada.

Ad aqueth jòc, l'esloven, bèth drin travat per ua preparacion abracada e aleugerida permor d'ua fractura au punhet en abriu, qu'a guastat hera de chuc e quan la màger part deu demiei e l'esperavan arremetut au plen tà la tresau setmana qu'estó suberpassat peu danés a la corsa au temps. Permor, b'at cau soslinhar, Pogacar ne s'ei pas ahonit en Combloux. Qu'ei arribat mei d'ua minuta e mieja abans l'orari mei rapide carculat peus organizators. Sonque Vingegaard qu'a rotlat ua minuta e mieja mei viste enqüèra.

L'esloven que deishè anar a de bon l'endedia, a la tirada Saint Gervais-Mont-Blanc > Courchevel, lo dimèrç 19 de julh. En pujant lo pòrt de la Loze, a quauquas pedaladas de l'arribada, quan tots e esperavan ua ultima passa d'armas enter los dus pretendents, sobtament, que'u vedom a desarrapà's deu grop de la shamarreta jauna. Ne podè pas mei seguir lo trin.

Dab aqueth defalhiment çò qui sobrava de suspens que s'avalí e d'ua cèrta faiçon aquera devira que s'escadó non podè miélher tà'ns esvitar sentits deus hòrts a la baishada perilhuda de la Loze. Estosse demorat dab los miaires, Pogacar, corredor atrevit e bèth drin cèrca-malaür, qu'averé çampar prés tots los riscs tà forçar lo destin, com en Spandelles l'an davant.

La victòria de l'esloven au Markstein, dab la shamarreta jauna aus telons, l'abans-dia d'arribar en Paris, n'èra pas de natura a cambiar qué que sia au classament. Jonas Vingegaard que's ganha donc brilhantament lo dusau Tour e ne soi pas segur dab un Pogacar au plen de la soa condicion la resulta que hore tan desparièra.

Que'ns cau soslinhar e laudar tanben lo jòc net d'aqueths dus campions qui com l'an passat e sabón ajustar tres setmanas de hiu shens jamei mancar a las reglas d'arrespècte e de cortesia, a annadas-lutz deu virilisme rasput qui pervalè en aqueth espòrt detzenats d'ans a. A còp segur, un espectacle tan bèth en un decòr de saunei e dab protagonistas cavaleirós non pòt que neurir la popularitat deu ciclisme e lhevar vocacions... Sustot quan sabem çò qui varauleja a l'aire de tan d'autes espòrts d'endom.

Dobtes e questions endemicas...

Solide los temps deus dus purmèrs a la corsa au temps e la rapiditat dab laquau lo peloton e empassè las tiradas ne manquè pas d'avitar las questions e los acús sempitèrnes. "Que son dopats !" "Dab lo ciclisme qu'ei tostemps parièr. Las tecnicas de dopatge qu'an tostemps davantejat las de deteccion. Demorem drin, d'aci quauques mes que seràn tots desclassats..." Vertat qu'ei, despuish l'epòca d'Armstrong tota ua litania de vencedors que son estats desclassats mantun mes o annadas mei enlà. Vingegaard eth medish, questionat suu subjècte, que digó que comprenè lo monde que's questionen e qu'èra ua actitud normau per esgard deu passat deu son espòrt. En tot hornir eth ne prenè pas arren. Lo demiei deu ciclisme, directors esportius, ancians corredors, comentators, etc, qu'evòca las avançadas tecnicas (bicicletas), l'abonida de las preparacions e tanben la deteccion e la perhilada de corredors mei anar mei joens qui afavorirén l'espelida de navèths campions hèits tà ganhar los grans torns tanlèu passat los 20. Lhevat que si hodilhatz a las platafòrmas videò tà cercar çò qui disèn dètz ans, vint ans o mei de trenta ans hè, eths com los lors davancèrs, aquera musica n'ei pas navèra...

Ne soi pas vadut de ièr, d'aulhors qu'èi viscut pro entà saber lo dobte que dèu tostemps beneficiar aus acusats, estosse en ciclisme. Deus qui acusan la màger part n'an pas nat qué har d'aqueth espòrt en ua epòca ont un ahoalh de frustrats ac hican tot en descrit de casa estant, virats per l'anonimat de las telas, entà's desprèmer. Òr los acús publics, manca de poder portar pròvas, que relhevan deu tribunau per maudit. Au moment qui soi a publicar aqueth article las tecnicas de deteccion n'an pas trobat arren qui poishqua cambiar lo classament deu "Tour." E que voi donc créder en la sinceritat de Vingegaard, de Pogacar e deus de mei, sustot qui las mentalitats e semblan d'aver cambiat drin dab las navèras generacions. Se son dopats (l'idea ne m'agrada pas briga) ne tira pas gran causa a l'eroïsme e au merit.

Aquèra edicion deu "Tour" de 2023 que lhèva sustot lo problèma de la frequentacion de las pujadas en montanha, especiaument los darrèrs quilomètres deus pòrts. Que i son mei anar mei de monde, e per estar hestiu, aqueth public qu'ei tanben indisciplinat, çò qui trava l'avançada de las motòs, de las autòs e deus corredors eths-medish, au risc de destorbar la corsa e de provocar un miscap deus grèus. Au Markstein los suportaires de Pinot qu'avèn tenut ua còrda de non pas passar qui's revelè pro eficienta. A còp segur los organizators qu'averàn a trobar solucions.

La grana arròda qu'a virat, la pagina que's vira dinc a l'an qui arriba. Lo "Tour" de 2024 que serà behida e de quant mei apassionant dab l'arribada probabla de Evenepoel e l'emergéncia possibla de navèths pretendents a la victòria. E esperant que i sia a tot lo mensh un francés au demiei.

Adishatz !